👈 آیا میدانستید؟
﴿هــرروز، یک آیـــه﴾:
قُلْ أُوحِيَ إِلَيَّ أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِّنَ الْجِنِّ فَقَالُوا إِنَّا سَمِعْنَا قُرْآنًا عَجَبًا (سوره جن ۱)
بگو: به من وحی شده است که جمعی از جنّ به سخنانم گوش فراداده‌اند، سپس گفته‌اند: «ما قرآن عجیبی شنیده‌ایم.
👈 تفسیر آیه ی مبارک:
★«بگو» ای محمد ﷺ صبه امتت «به‌سوی من» از جانب الله سبحانه و تعالی بر زبان جبرئیل علیه السلام «وحی فرستاده شد که گروهی از جن گوش نهادند» به قرائت من
آن‌گاه که قرآن می‌خواندم.
★ نفر: از سه تا ده کس است.
«پس گفتند: هر آینه ما قرآنی شگرف را شنیدیم»
یعنی: چون آن گروه از جن به‌سوی قوم خود بازگشتند، به آنان گفتند:
ما سخنی قرائت شده را شنیدیم که در فصاحت و بلاغت، یا در موعظه‌ها واندرزها، یا در برکت خود عجیب بود. یادآور می‌شویم؛ سوره‌ای که رسول الله ﷺ در هنگام گوش سپردن جن می‌خواندند، سوره:
﴿ٱقۡرَأۡ بِٱسۡمِ رَبِّكَ ٱلَّذِي خَلَقَ١﴾ [العلق ۱] بود.
شایان ذکر است که الله سبحانه و تعالی فرستادگانی را از میان خود جن به‌سوی آنان نفرستاد بلکه رسولان تماما از فرزندان آدم علیه السلام اند.
★ علما گفته اند: جنیان اجسامی عاقل و پنهان از دیدگان هستند که از آتش آفریده شده‌اند و تنها عالم غیبی‌ای هستند که مختار و مکلف گردانیده شده‌اند زیرا الله سبحانه و تعالی انسان را از عالم مشاهده شده و جن را از عالم غیبی مکلف مختار گردانید.
اصل جن ـ چنان‌که حسن بصری رحمه الله گفته است ـ نسل و تبار ابلیس‌اند چنان‌که اِنس فرزندان آدم هستند و از هردو گروه هم مؤمن وجود دارد، هم کافر و هردو گروه در ثواب و عقاب شریک‌اند پس هرکس از این یا آن گروه مؤمن بود، او ولی الله سبحانه و تعالی است و هرکس از این یا آن گروه کافر بود، او شیطان است.
★ مراد از جن در اینجا: جنیان نصیبین‌اند و در سوره «احقاف» نیز از همین گروه سخن رفته‌است:
﴿وَإِذۡ صَرَفۡنَآ إِلَيۡكَ نَفَرٗا مِّنَ ٱلۡجِنِّ﴾ [الأحقاف ۲۹].
در روایات آمده‌است که گوش سپردن جنیان به قرآن در نماز صبح و در محل «بطن نخله» که جایی در میان مکه و طائف است، بود.
بخاری، مسلم، ترمذی و غیر ایشان در بیان سبب نزول آیه کریمه از عبدالله بن عباس رضی الله عنه روایت کرده‌اند که فرمود:
★ رسول الله صلی الله علیه وسلم نه بر جن قرآن خواندند و نه آن‌ها را دیدند بلکه در زمان آن حضرت صلی الله علیه وسلم میان شیاطین و دریافت اخبار آسمان مانع ایجاد گردید و بر آنان شهابها فرستاده می‌شد پس جنیان گفتند:
این پدیده جز به سبب اتفاقی که رخ داده، به وجود نیامده است لذا به مشارق و مغارب زمین رفتند تا عامل این تحول را بیابند و بنگرند که چه رخدادی اتفاق افتاده است.
در این میان گروهی از جنیان که به همین منظور به‌سوی سرزمین تهامه رهسپار شده بودند بر رسول کریم صلی الله علیه وسلم در حالی گذر کردند که آن حضرت صلی الله علیه وسلم در نخله با اصحاب خویش نماز بامداد را می‌گزاردند پس چون قرآن را شنیدند، به آن گوش فرادادند و بعد از آن با خود گفتند:
سوگند به الله (سبحانه و تعالی) که عامل ایجاد حایل میان ما و شنیدن اخبار آسمان همین است.
سپس نزد قوم خویش بازگشته و گفتند: ای قوم ما! ما قرآن عجیبی را شنیدیم… همان بود که الله تعالی بر رسول خویش نازل فرمود:
﴿قُلۡ أُوحِيَ إِلَيَّ﴾ [الجن ۱] .
البته ظاهر قرآن نیز می‌رساند که رسول کریم صلی الله علیه وسلم جن را ندیده‌اند. ولی ابن مسعود رضی الله عنه بر آن است که رسول الله صلی الله علیه وسلم مأمور گردیده بودند تا به منظور قرائت قرآن بر جنیان و دعوت‌شان به‌سوی اسلام نزد جنیان بروند. پس ایشان جن را دیده‌اند. قرطبی می‌گوید:
👈 «این رأی محکمتر است؛ زیرا عامر شعبی می‌گوید: از علقمه پرسیدم که آیا ابن مسعود رضی الله عنه در شب جن با رسول الله صلی الله علیه وسلم حاضر بود؟ گفت:
👈 من دراین‌باره از ابن مسعود رضی الله عنه سؤال کردم و گفتم: آیا یکی از شما اصحاب در شب جن همراه رسول الله صلی الله علیه وسلم حاضر بوده‌اید؟ او گفت:
خیر! ولی ما شبی همراه رسول الله صلی الله علیه وسلم بودیم، بناگاه ایشان را گم کردیم پس در طلب ایشان وادی‌ها را جست وجو کردیم اما ایشان را نیافتیم در این اثنا با خود گفتیم:
یا رسول الله صلی الله علیه وسلم سردرگم شده و ما را گم کرده‌اند، یا ـ خدا نخواسته ـ ترور گردیده‌اند.
★ پس آن شب بدترین شبی بود که بر ما گذشت. و چون صبح شد، بناگاه دیدیم که رسول الله صلی الله علیه وسلم از سمت کوه حرا می‌آیند. گفتیم: یا رسول‌الله! ما شما را گم کردیم و هر چه شما را جست‌وجو کردیم نیافتیم لذا بدترین شبی را سپری کردیم که گروهی شب را بر آن می‌گذرنند!
رسول مبارک صلی الله علیه وسلم فرمودند:
★ «دعوتگر جن به‌نزد من آمده بود پس همراه وی رفتم و بر آنان قرآن خواندم».
آن‌گاه ما را با خود بردند و آثار جن و آتش‌هایی را که برپا کرده بودند، برای ما نشان دادند. وآن گروه که از جنیان جزیره العرب بودند از رسول الله صلی الله علیه وسلم خواهان زاد و توشه گردیدند. رسول کریم صلی الله علیه وسلم به آنان فرمودند:
★ «هر استخوانی که نام الله تعالی بر آن برده شده است، از آن شماست و به‌گونه‌ای که گوشتی هر چه وافرتر دارد در دست شما می‌افتد و هر پشکلی علف چهارپایان شماست».
و آن حضرت صلی الله علیه وسلم به ما فرمودند:
★ «با این دو چیز استنجا نزنید زیرا این دو چیز غذای برادران جنی شماست».
👈 ابن‌العربی می‌گوید:
«ابن مسعود رضی الله عنه در این مورد از ابن عباس رضی الله عنه آگاهتر است زیرا او شاهد رویداد بوده است در حالی که ابن عباس رضی الله عنه آن را شنیده است و شنیدن کَی بود مانند دیدن».
عزیزان گرانقدر!
لطفاً این سلسله ی تفسیر آیات را مطالعه و با عزیزان تان شریک سازید، و در اصلاح خود و جامعه بکوشید تا اجر عظیم دارین را از آن خود سازید.
جزاکم الله خیراً!
احمــد ( عـــــارفی)