✬﴿شعبان در ترازوی قرآن و سنت﴾:✬
﴿بخش دوم﴾:
★ در بخش اول به برخی از بدعات و خودساخته های ماه شعبان اشاره نمودیم، و حال به ادامه ی شرح بدعات ماه شعبان ادامه میدهیم:
✬۴- ﴿دعای شعبانیه﴾:✬
اهل خرافات و بعضی ادعیه ای را از خودساخته و بافته اند و آن را به سیدنا علی رضی الله تعالی عنه بهتان بسته اند که آن را در ماه شعبان میخوانده، در حالیکه این همه خرافاتی بیش نیست و نباید بر این نوع بدعات تمسک جست.
✬۵- ﴿دعای جوشن﴾:✬
این دعا نیز، همانند دعای شعبانیه از امورات خودساخته و خودبافته و نور آوری های بی بینیادی هستند که در اسلام وارد نشده و اهل سنت و جماعت به آن مبادرت نمی ورزد.
✬۶- ﴿بدعت بودن مراسم شب نیمه شعبان﴾:✬
ابن کثیر رحمه الله در مورد تفسیر این آیه میگوید:
« إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةٍ مُّبَارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنذِرِینَ * فِیهَا یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ»(دخان ۳-۴)
«که ما آن را در شبی پر برکت نازل کردیم؛ ما همواره انذارکننده بوده ایم! در آن شب هر امری بر اساس حکمت (الهی) تدبیر و جدا میگردد».
الله سبحانه و تعالی خبر میدهد که این قرآن عظیم در شبی مبارک که لیلةالقدر است نازل کرده است.
همانطور که میفرماید:
«إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ» (قدر ۱)
«ما این قرآن را در شب قدر نازل کردیم».
که آن شب هم در ماه رمضان قرار دارد.
همچنان که میفرماید :
«شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِیَ أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ » (بقره ۱۸۵)
«ماه رمضانی که قرآن در آن نازل شده است».
در این مورد احادیث زیادی را در سورة ی بقره آورده ایم که نیاز به تکرار نیست. ﴿به تفسیر ابن کثیر ۱/۲۱۵، ۲۱۶﴾.
هرکس بگوید این شب، شب نیمة شعبان است همانطور که از عکرمه روایت شده است از مکان و موضع اصلی دور شده است، چون نص صریح قرآن ماه رمضان را بیان میکند. ﴿به تفسیر ابن کثیر، (۴/۵۷۰)﴾.
★ علماء در مورد این آیه « فِی لَیْلَةٍ مُّبَارَکَةٍ» (دخان ۳)
دو نظر دارند:
۱- منظور از لیلة مبارکة شب قدر است که جمهور علما بر این رأی و نظر هستند.
۲- شب نیمة شعبان است، که عکرمه آن را بیان کرده است.
قول راجح و منتخب همان است که جمهور آن را بیان کرده اند که آن شب، شب قدر میباشد نه نیمه ی شعبان، چون الله سبحانه و تعالی به صورت اجمال در فرمودة خود:
« فِی لَیْلَةٍ مُّبَارَکَةٍ» (دخان ۳)
آورده است و در سورة بقره به طور صریح آن را بیان میکند:
««شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِیَ أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ » (بقره ۱۸۵)
و یا میفرماید:
«إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ» (قدر ۱)
این ادعا که منظور نیمه ی شعبان میباشد هیچ شکی نیست که باطل و بی اساس است، چون با نص صریح قرآن مخالفت دارد و هر چیزی که مخالف حق باشد باطل است، و احادیثی که بعضی آن را روایت میکنند که نیمة ی شعبان را تأیید میکنند با صریح قرآن مخالفت دارند پس اصل و اساسی ندارند و صحیح نیستند، و سند هیچ کدام از این احادیث صحیح نمیباشد.
همچنان که ابن عربی و بسیاری از محققین با قاطعیت آن را بیان میکنند، آنچه جای تعجب و شگفتی است این است که مسلمان بدون دلیل از قرآن و سنت صحیح با نص صریح قرآن به مخالفت بپردازد. ﴿أضواء‌البیان، (۷/۳۱۹) ﴾
بعضی از علمای سلف از اهل مدینه و غیره فضل و بزرگی این شب را انکار کرده و قبول ندارند، و احادیث وارده را در مورد آن قبول ندارند، مانند این حدیث:
«إن الله یغفر لأکثر من عدد غنم کلب»
﴿خداوند به اندازة موهای گوسفندان قبیلة کلب گناهان مردم را میبخشاید﴾
و گفته اند هیچ فرقی میان این شب و شبهای دیگر وجود ندارد.
﴿حافظ ابن رجب میگوید﴾:
اهل شام مانند خالدبن معدان، مکحول، لقمان بن عامر و غیر آنها این شب را تعظیم میکردند و برای عبادت در این شب مجاهدت و کوشش میکردند و مردم هم از آنها پیروی میکردند، و گفته میشود در این تعظیم به آثار اسرائیلی و نادرست دست یافته اند.
آن زمان که آنها در این مناطق به این کارها شهرت پیدا کردند مردم دچار اختلاف شدند، بعضی موافق آنها بودند و آن را قبول میکردند مثل طایفة ی عباد اهل بصره و غیره، و اکثر علمای اهل حجاز از جمله عطاء، ابن ابی ملیکه، ، اصحاب مالک و غیره نیز آن را قبول ندارند و میگویند همة اینها بدعت هستند، و عبدالرحمن بن زید بن اسلم این رأی را از فقهای اهل مدینه نقل میکند. ﴿ابن وضاح در کتاب البدع و النهی عنها، ص (۴۶) ﴾
★ جمهور علما اتفاق نظر دارند بر اینکه جمع شدن در مساجد در این شب یعنی نیمة شعبان برای نماز و دعا مکروه است، احیاء و مراسم گرفتن برای این شب در مساجد به صورت دائمی هر سال یا بعضی از اوقات بدعتی است که در دین پیدا شده است.
★ علما و دانشمندان در مورد نماز در این شب در خانه ی خود به تنهایی یا به صورت جماعت دو نظریه دارند:
۱- این نماز بدعت است، که نظر و قول اکثر علمای حجاز میباشد، از جمله عطاء و ابن ابی ملیکه، و از فقهای اهل مدینه نیز نقل شده است، که قول اصحاب مالک و غیر آنها میباشد. ﴿ لطائف المعارف، ص (۱۴۴) ﴾
۲- اگر مسلمان این نماز را در خانه ی خود به تنهایی بخواند مکروه نیست، یا با جماعت خصوصی در شب نیمه شعبان آن را ادا کند، اشکالی ندارد. که این قول و نظر امام اوزاعی، و اختیار حافظ ابن رجب میباشد.
قول راجع، قول اول و نظریه اول میباشد، که این نماز بدعت است.
و جواب قول دوم که میگویند مکروه نیست به چند شکل داده میشود، از جمله:
۱- هیچ دلیلی برای فضل و بزرگی این شب وجود ندارد، و از پیامبر صلی الله علیه وسلم ثابت نشده و نیامده است که ایشان این شب را احیاء و زنده نگه داشته باشند، و هیچ یک از صحابه رضی الله عنهم و تابعین رحمهم الله این کار را نکرده اند، مگر آن سه نفری که مشهور است در مورد فضیلت و احیای آن سخن گفته اند که ابن رجب آنها را نام میبرد، و اگر آن را انجام داده بودند با عمل خود به فضل و بزرگی آن شهادت میدادند، اما این کاری بود که بعد از آنها پیدا شد، کاری است بدعت و در کتاب (قرآن) و سنت صحیح و اجماع اصل و اساسی ندارد.
ابوشامه میگوید:
حافظ ابوالخطاب بن دحیه در کتابی که در مورد ماه شعبان نوشته است آورده:
★علمای جرح و تعدیل میگویند:
در مورد فضیلت شب نیمه ی شعبان حدیث صحیحی وجود ندارد. ﴿الباعث، ص (۳۳) ﴾
ابن رجب بیان میکند:
★ قیام و عبادت شب نیمة شعبان در مورد آن هیچ چیزی از پیامبر صلی الله علیه وسلم نیامده و ثابت نشده است، از صحابه هم ثابت نشده است، ولی از بعضی از تابعین از فقهای اهل شام چیزهایی در مورد آن ثابت شده است. ﴿لطائف المعارف، ص (۱۴۵) ﴾
ان شأ الله، در بخش بعدی، به شرح بدعات دیگری که در ماه شعبان مروج است توجه ی شما عزیزان را معطوف میداریم.
عزیزان گرانقدر!
لطفاً این مضامین خیلی مهم و حیاتی را با تمام خانواده، اقارب، دوستان، و همکاران تان شریک سازید، و در رشد فکری، عقیدتی، ایمانی و وجدانی همنوع تان اقلاً یک امر خیری را، مایه ی حصولِ صدقات جاریه ی تان سازید.
جزاکم الله وخیراً!
احــمد ﴿عــــارفی﴾
❤
.