روزی پیامبر صلی الله علیه وسلم در بین مردم نشسته بودند، شخصی آمد و از ایشان پرسید: ایمان چیست؟ فرمودند:
«ایمان عبارت از این است که به خدا، و ملائکه، و دیدار خداوند [در آخرت]، و به پیامبرانش ایمان بیاوری، و به روز جزا ایمان داشته باشی». آن شخص پرسید: اسلام چیست؟ فرمودند:
«اسلام عبارت از این است که: خدا را عبادت کنی، و به او شریک نیاوری، نماز را اداء کنی، و زکاتی را که بر تو فرض است، اداء نمایی، و ماه رمضان را روزه بگیری».آن شخص پرسید: احسان چیست؟ فرمودند:
«[احسان آن است] که خداوند را طوری عبادت کنی که گویا او را می‌بینی، و اگر تو او را نمی‌بینی، یقینا او تو را می‌بیند». آن شخص پرسید: قیامت چه وقت است؟
فرمودند: «مسؤول در این مسأله از سائل عالم‌تر نیست، [یعنی: من در این مسئله از تو عالم‌تر نیستم]، ولی علامات آن را برایت می‌گویم:
بعد از آن پیامبر صلی الله علیه وسلم این آیۀ کریمه را تلاوت نمودند: ﴿به تحقیق که خداوند متعال دانا و به وقت قیامت است﴾ الآیة.
و آن شخص برگشت و رفت، پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند: «او را برگردانید»، و آن‌ها اثری از وی نیافتند، پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند:
«این جبرئیل بود، آمده بود تا دین مردم را برای آن‌ها تعلیم بدهد»
شرح حدیث مبارک:
★ این حدیث را بخاری در باب ﴿سُؤَالِ جِبْرِيلَ النَّبِيَّ ج عَنِ الإِيمَانِ وَالإِسْلاَمِ وَالإِحْسَان…﴾، یعنی، در باب ﴿سؤال جبرئیل از پیامبر خدا ج از ایمان، اسلام و احسان﴾ آورده است.
★ علماء گفته‌اند که این حدیث اصل دین و اساس شریعت است، زیرا متضمن ارکان ایمان و اسلام و مبین انواع عبادات مالی و بدنی، و بیان اخلاص عمل، و کیفیت تقرب به خدا است.
★ تقرب به الله سبحانه و تعالی سه مرحله دارد:
۱- مرحلۀ ایمان:
که انسان را از دائرۀ کفر خارج ساخته و به دائرۀ ایمان داخل می‌سازد.
۲- مرحلۀ اسلام:
که شخص مسلمان عبادات را با ارکان و شروط آن به حسب آنچه که در شریعت اسلام آمده است، انجام می‌دهد.
۳- مرحلۀ احسان:
که شخصی مسلمان همۀ اعمال خود را طوری انجام می‌دهد، که الله تعالی را شاهد و ناظر اعمال خود می‌داند، و این مرحله خاص برای خواص است، و این مرحله‌ای است که اگر کسی الله جل جلاله را در چنین حالتی عبادت می‌کند، یقینا از عبادت خود لذت برده و احساس آرامش خاطر، و علو معنوی می‌نماید، و از اینجا بود که پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم بهترین آرامش قلبی و تقرب معنوی را در حالت نماز خواندن احساس نموده و می‌فرمودند:
«وَجُعِلَتْ قُرَّةُ عَيْنِي فِي الصَّلَاةِ»
و از علی رضی الله عنه روایت است که می‌گفت:
اگر حجاب هم برداشته شود، یقینم افزون نمی‌گردد، زیرا وی الله تعالی را در همۀ اعمال خود به طور یقین شاهد و ناظر می‌دانست.
★ از دیگراحکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه:
در آخر زمان اشخاص دانسته و شریف از قدرت می‌افتند، و قدرت و امکانات به اشخاص جاهل و ناشناخته می‌رسد، و امکانات در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد، و آن‌ها دست به ساختن بناها و تعمیرهای بلند و بالا می‌زنند، و اینجا است که عدالت جایش را به ظلم، و دانش جایش را به جهالت و نادانی می‌دهد، و نتیجه آن می‌شود که جامعه گرفتار بدبختی و نکبت می‌شود.
★ از دیگراحکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه:
این پنج چیز طوری که در آیۀ کریمه آمده است عبارت اند از:
۱- دانستن وقت قیامت که در چه سال و چه ماه و چه روزی برپا می‌گردد.
۲- وقت و مکان و اندازۀ باریدن باران.
۳- دانستن آنچه که در ارحام است بر اینکه پسر است و یا دختر، خوشبخت است یا بدبخت، کوتاه عمر است، و یا دراز عمر، خوش خُلق است و یا بد خُلق، و امثال این‌ها.
۴- اینکه فردا فلان شخص چه می‌کند، زنده می‌ماند یا می‌میرد، سالم می‌ماند یا مریض می‌شود، برایش غمی پیش می‌آید و یا مسرتی، و امثال این‌ها.
۵- اینکه شخص به کدام سرزمین می‌میرد، در خانه‌اش و یا در کوچه و یا در بازار، در شهری که سکونت دارد، و یا در شهر دیگری.
و اگر انسانی با بعضی از جزئیات این اشیاء علم حاصل می‌کند علمش علم ناقص است، ولی علم الله تعالی علم کامل و محیط به همۀ جوانب امور است، مثلا:
اگر کسی نسبت به بعضی علائم و تجارب بداند که فردا باران می‌بارد، این علمش علم ناقص بوده و آن علمی نیست که الله متعال نسبت به باران دارد، زیرا الله سبحانه و تعالی وقت دقیق باریدن باران، مکان باریدن باران، و مقدار باریدن باران و حتی عدد دانه‌های باران را می‌داند، ولی بشر از علم این چیزها عاجز است،
و اگر شخصی با آلات و اسبابی که در اختیار دارد می‌داند طفلی که در شکم مادر است، پسر است و یا دختر، ولی این را نمی‌داند که این طفل خوش بخت است و یا بدبخت، در آینده عالم می‌شود و یا جاهل، شخص متکبری می‌شود و یا شخص متواضعی، در فلان روز از عمر خود چه کاری را انجام می‌دهد، چه می‌خورد و چه می‌نوشد، و چه وقت خواب می‌شود و چه وقت بیدار، و همچنین جزئیات بسیار دیگری را، ولی الله سبحانه و تعالی همۀ این چیزها و هم چنین هرچیز دیگری را نسبت به این شخص و هر شخص دیگری به طور کامل و دقیق می‌داند، و همچنین است در مثال‌های دیگر.
عزیزانِ گرانقدر:
لطفاً این وصایای گرانبهای حضرت رسول کریم صلی الله وعلیه وسلم را بخوانید، بدانید، عمل کنید و بدیگران رسانید تا ان شأ الله اجر دنیوی واخروی نصیب تان گردد.
جزاکم الله خیراً!
احمـــد ﴿عـــــارفی﴾
ادامـــه دارد…
جمعه ۱۲ میزان ۱۳۹۸| ۵ صفر ۱۴۴۰
FRI | 04 | OCT | 2019
✧ t.me/ayamey
✧ youtube.com/c/dawatgar
✧ fb.com/meydanestid
✧ www.dawatgar.com
منابع و مأخذ:
۱- عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بَارِزًا يَوْمًا لِلنَّاسِ، فَأَتَاهُ جِبْرِيلُ فَقَالَ: مَا الإِيمَانُ؟ قَالَ: «الإِيمَانُ أَنْ تُؤْمِنَ بِاللَّهِ وَمَلاَئِكَتِهِ، وَبِلِقَائِهِ، وَرُسُلِهِ وَتُؤْمِنَ بِالْبَعْثِ». قَالَ: مَا الإِسْلاَمُ؟ قَالَ: «الإِسْلاَمُ: أَنْ تَعْبُدَ اللَّهَ، وَلاَ تُشْرِكَ بِهِ، وَتُقِيمَ الصَّلاَةَ، وَتُؤَدِّيَ الزَّكَاةَ المَفْرُوضَةَ، وَتَصُومَ رَمَضَانَ». قَالَ: مَا الإِحْسَانُ؟ قَالَ: «أَنْ تَعْبُدَ اللَّهَ كَأَنَّكَ تَرَاهُ، فَإِنْ لَمْ تَكُنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ يَرَاكَ»، قَالَ: مَتَى السَّاعَةُ؟ قَالَ: «مَا المَسْئُولُ عَنْهَا بِأَعْلَمَ مِنَ السَّائِلِ، وَسَأُخْبِرُكَ عَنْ أَشْرَاطِهَا: إِذَا وَلَدَتِ الأَمَةُ رَبَّهَا، وَإِذَا تَطَاوَلَ رُعَاةُ الإِبِلِ البُهْمُ فِي البُنْيَانِ، فِي خَمْسٍ لاَ يَعْلَمُهُنَّ إِلَّا اللَّهُ» ثُمَّ تَلاَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: ﴿إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ﴾ الآيَةَ، ثُمَّ أَدْبَرَ فَقَالَ: «رُدُّوهُ» فَلَمْ يَرَوْا شَيْئًا، فَقَالَ: «هَذَا جِبْرِيلُ جَاءَ يُعَلِّمُ النَّاسَ دِينَهُمْ» [رواه البخاری ۵۰].